Bitef teatar

BITEF teatar je ustanova grada Beograda od značaja za kulturu grada i šire. Osnovan je na inicijativu legendarne MireTrailović, 3. marta 1989. godine, kao tada najmlađe beogradsko pozorište i jedinstveno po svom izvorištu. Grad Beograd  je na tekovinama jednog od najstarijih i najznačajnijih pozorišnih festivala, BITEF (1967), nakon dvadeset godina postojanja, osnovao i BITEFOVO pozorište. Tada je festival već uveliko bio jedan od najpoznatijih i najživljih poprišta novih svetskih teatarskih zbivanja.

Na adresi Skver Mire Trailović broj 1, u rekonstruisanoj zgradi, tokom Drugog  svetskog rata građene evangelističke crkve[1], a danas spomenika kulture grada Beograda (od 2010. godine)[2], već 29-u godinu postoji kao projektno pozorište koje nema stalno zaposlen umetnički ansambl.

BITEF teatar, širokog spektra programskih delatnosti, divergentnih koncepata izvođenja u kojima ne preovlađuje nijedna paradigma i vertikalnih multikulturalnih sadržaja, ostaje i u trećoj deceniji postojanja privržen svojoj esteskoj vertikali oko koje je i nastao – BITEF festivalu. BITEF teatar dejstvuje kreativno, angažovano i provokativno, kao interaktivni i interdiscipinarni prostor našeg grada, naše umetnosti, društva, kulture i vaninstitucionalnog obrazovanja.

Otvoreno je zapitan nad umetničkim praksama koje su napustile „homogena polja” velike modernističke ideologije, nad autonomjom umetnosti, umetničkih medija i disciplina. Ukazuje na krhkost  koherentnosti scenskog univerzuma, njegovih ponekad mekih i propustljivih granica, ili napetih do praska, pa čak i bolne potrebe za potpunom negacijom.

BITEF teatar ne zagovara. BITEF teatar traga za ličnim i društvenim identitetom.

Svestan je prelomnih trenutaka kojima se proizvode različite istorijske i kulturalne situacije tokom 20. i s početka 21. veka (od istorijskih avangardi, postavangarde, neoavangarde, konceptualnih i postmodernih umetnosti osamdesetih godina, ratne tranzicije i  raspada socijalističke Jugoslavije, politizacije umetnosti, početka novog veka i globalne tranzicije), pogotovo u društvenom kontekstu naše dinamične i dramatične sredine. Još od osnivanja, veoma odgovorno, postojano ali i hrabro ‒ avanturistički, svedoči i prolazi kroz važne periode nacionalne istorije i specifične društvene i psihološke okolnosti. Ne samo da istražuje i afirmiše savremene umetničke prakse, već i markira i interaktivno se bavi tačkama sukoba.

Trudi se da ne bude zaveden u interpretacijama fenomena „velikog umetničkog dela”, ali ni u „rešenjima” koja se nameću nakon potpune promene prirode umetničkih medija i oblika istraživanja. Gradi, istražuje značenja i mapira složene, različite, a često i konceptualno suprotavljene pravce promišljanja i umetničkih delovanja koja se proizvode ili pojavljuju u međuodnosu umetničkog dela i umetnosti, kulture i društva, a koji su najpogodniji kao okvir za idejnu sadržinu scenskog delovanja. BITEF teatar, u tom smislu, svakako ne predstavlja samo nastavak u razvoju autentičnog srpskog teatra koji se formira negde između zapadne i istočne pozorišne produkcije i filozofije začete početkom 20. veka.

BITEF teatar ne održava «satus kvo» stalnog repertoara, već se kreće kroz nekoliko pozorišnih koncepcija paralelno, od tzv. tradicionalne do novih umetničkih vrsta, praksi i procesa koji koriste multi-medijske načine izražavanja.  Istovremeno i neprestano insistira, otvara i osvetljava sporna pitanja naglašavajući svoju ulogu u učestvovanju i normiranju javne sfere. Scena je «otvorena» i na njoj se susreću, prelamaju, sudaraju ili su u suživotu njegova predstavljanja i prezentacije, unutar kojih su mogućnosti za reperezentacije, iskorake ili kontrastna pojedinačna čitanja.

Pored organizacije prestižnog BITEFA – Beogradskog internacionalnog pozorišnog festivala, ovo pozorište razvija platforme za  tzv. dvostruka čitanja u umetnosti (reprezentujuće ‒ reprezentovano) kako kroz govorni, gestualni i teatar pokreta i tela, cirkuske i lutkarske predstave, ulične akcije i hepeninge, tako i kroz radio, internet i muzički teatar, kroz film, video itd.

Sopstvenim produkcijama, koprodukcijama sa institucijama iz Evrope i sveta, kao i kroz programe međunarodne razmene umetnika i edukacije i radionice (workshops) itd, BITEF teatar razvija aktivnu, savremenu i drugačiju umetničku scenu Beograda, kreativne vitalnosti i trajnog, produktivnog odjeka.

BITEF teatar traži, iznalazi i nudi drugačije pristupe i u traganju za prirodom ljudskog društva i čoveka, postavlja pitanja, kreira i odražava društvene ustalasanosti. Obogaćuje savremenu društvenu stvarnost temama kojima se ranije nije bavila ili se bavila u tišoj formi.

Zadatak je odgovoran, zamaman i izazovan. Svake sezone, svake godine – nov i drugačiji.

Vesna Bogunović
Teoretičarka umetnosti i medija

[1] Evangelička crkva – BITEF teatar u Beogradu, Biljana Mišić, UDK 725.822(497.11); 726.77(497.11) . Idejni projekat za crkvu izradio je 1940. godine Oto Bartning (Otto Bartning, 1883‒1959), jedan od najpoznatijih i najuticajnijih nemačkih arhitekata i teoretičara arhitekture dvadesetog veka. Prilikom realizacije Bartningove idejne skice za beogradsku evangeličku crkvu došlo je do izvesnog odstupanja. Kako je to bio običaj kada je reč o „uvezenim” projektima, razrada nacrta izvedena je u beogradskom projektantskom birou arhitekte Đorđa V. Staševskog. Radovi su otpočeli 20. avgusta 1940. godine, a izvođač je bilo tehničko preduzeće arhitekte Milana Sekulića. Temelji nove crkve svečano su osvećeni 20. oktobra iste godine. Zoran Manević, Arhitektura i politika (1937–1941), Zbornik za likovne umetnosti Matice srpske, br. 20, Novi Sad, 1984. Nakon Prvog svetskog rata, značajan broj objekata građen po projektu stranih autora potpisan je i od strane naših arhitekata koji su rukovodili njihovim izvođenjem. Ovakav vid saradnje pred- stavljao je jedan od metoda širenja različitih evropskih uticaja u domaćoj sredini.

[2] Na osnovu člana 47. Stav 1. Zakona o kulturnim dobrima (Službeni glasnik RS, br. 71/94, 52/11 i 99/11 – dr. Zakon) i člana 43. Stav 1. Zakona o Vladi (Službeni glasnik RS, br. 55/05, 71/05 – ispravka, 101/07, 65/08, 16/11, 68/12 – US i 72/12) Vlada  je donela ODLUKU O UTVRĐIVANjU EVANGELISTIČKE CRKVE – BITEF TEATRA U BEOGRADU ZA SPOMENIK KULTURE.  Evangelička crkva – BITEF teatar u Beogradu (u daljem tekstu: spomenik kulture) nalazi se na teritoriji opštine Stari grad, u gradu Beogradu, Drinčićeva ulica broj 1, Knez Miletina broj 4, u državnoj i privatnoj svojini, na katastarskoj parceli broj 1373/1, KO Stari grad, u državnoj svojini.

BITEF Theatre is an important cultural institution of the City of Belgrade and beyond. It was founded at the initiative of legendary Mira Trailović on 3rd March 1989 as the youngest Belgrade theatre and singular in terms of its source. After twenty years of the existence of one of the oldest and the most important theatre festivals BITEF founded BITEF’s theatre on the basis of its accomplishments. At the time the festival was by and large one of the best known and the liveliest arenas of the latest developments in the world theatre.

A project theatre without a permanent company has now existed for 29 years in a reconstructed building of the Evangelical church   built during World War II and proclaimed the cultural monument of Belgrade in 2010, on Mira Trailović Square No.1

Now in its thirties, Bitef Theatre with a broad spectrum of programmes, divergent concepts of performance in which no paradigm or vertical multicultural contents  prevail, remains faithful to its aesthetic vertical on which it was based: BITEF Festival. Bitef Theatre is creative, committed and provocative, as an interactive and interdisciplinary space in our city, our art, society, culture and non-institutional education.

It is intrigued by artistic practices which have abandoned “homogeneous fields“ of the great modernist ideology, by the autonomy of arts, artistic media and disciplines. It indicates the fragile coherence of the stage universe, its occasionally soft and permeable boundaries or perhaps at the point of bursting and even the painful need for total negation

Bitef Theatre does not advocate. Bitef Theatre searches its personal and social identity. It is cognizant of the turning points producing different historical and cultural situations in the 20th and early 21st centuries (from historical avant-garde, post-avant garde, neo-avant-garde, conceptual and post-modern arts of the Eighties, wartime transition and breakdown of the socialist Yugoslavia, polarization of arts, beginning of a new century to global transitions) especially within the social context of our dynamic and dramatic environment.

Ever since its foundation in a very responsible, persistent and brave adventurer manner it bears witness to and passes through different periods of the national history and specific social and psychological circumstances. Not only does it explores and affirms modern artistic practices, it also marks and interactively deals with the points of conflict.

It endeavors not to be seduced by interpretations of the phenomenon of a “great work of art” nor by “solutions” imposing themselves after the complete change of the nature of artistic media and forms of research. It builds, studies the meanings and maps complex, different and often conceptually opposed streams of analysis and artistic actions produced or appearing in the interrelationship between a work of art and art, culture and society which are the most suitable as a framework for the conceptual content of the stage action. In this sense, Bitef Theatre by no means represents but is a continuation in the development of an authentic Serbian theatre taking shape somewhere between the Western and Eastern theatre production and philosophy conceived in the early 20th century.

Bitef Theatre does not maintain the “status quo“ of a permanent repertory, instead it moves through several theatre concepts in parallel, from the so-called traditional to new artistic types, practices and processes using multimedia ways of expression.

At the same time it insists, opens and sheds light on questions at issue emphasizing its role in the participation in public life. The stage is “open“ and its  productions and presentations meet, refract, collide or coexist on it, within which there are possibilities for re-creations, breakthroughs or contrasting individual readings.  At the same time, it constantly insists, opens and sheds light the controversial issues, emphasizing its role in the participation and standardization of the public sphere. The scene is „open“ and is encountered, crushed, collapsed, or coexisted with its presentation and presentation, within which there are possibilities for re-creations, breakthroughs or contrasting individual readings.

In addition to organizing the prestigious BITEF, Belgrade International Theatre Festival, theatre  develops platforms for so-called double readings in arts (representing-represented) equally through word, gesture and theatre of the movement and body, circus and puppet performances, street events and happenings and through radio, internet and musical theatre, film, video etc.

With its own productions and co-productions with institutions in Europe and across the world and through programmes of international exchange orf artists, education and workshops, Bitef Theatre promotes an active, modern and different artistic stage in Belgrade, full of creative vitality and lasting productive echo.

Bitef Theatre searches, finds and offers different approaches and whilst searching for the nature of human society and man, it asks questions, creates and reflects social storms. It enriches the present-day social reality with topics it never dealt with before or did it in a quieter way.

The task is responsible, alluring and challenging. New and different, every season, every year.

Vesna Bogunović
Art and media theorist